شهرسازی ، محیط زیست  ومشکل الودگی هوا (بخش سوم )

        ادامه بررسی وتوجه به تجربیات کلانشهرهای امریکای لاتین درزمینه تعدیل الودگی هوا  ، در این بخش شهرهای سانتیاگو شیلی ، بوگاتا درکلمبیا ولیما در پرو  

 انتخاب وبرگردان گزارشها  ،  مهدی کاظمی

 

               سانتیاگو ، شیلی  

Localizaçăo de Santiago na América do Sul

        سانتیاگو پایتخت کشورشیلی، همانند سایرکلانشهرها ی امریکای لاتین - البته باویژگیهای ساختاری ء کم وبیش مشابه - بامشکل الودگی هوا مواجه است . کشورشیلی که درجنوب غربی شبه قاره امریکای جنوبی قراردارد ؛ بصورت باریکه ایست بطول بیش از 4500 و عرض متوسط 200 کیلومتر، که ، ازجنوب به سمت شمال ، میان رشته کوههای آند درشرق واقیانوس کبیردرغرب ، قراردارد.  بهمین سبب سرزمینی است با اب وهوای متنوع ، شمالی ترین بخشهای ان با کشورپروهمجواراست که ، اب وهوا ی کم وبیش معتدلی دارد . جنوبی ترین بخشهای ان همجوار قطب جنوب بوده و اب وهوای ان قطبی است . وسعت کشورشیلی بیش از 750 هزارکیلومترمربع ،  وجمعیت ان حدود 17 میلیون نفرمیباشد . روایت شده ،  پِدرو  دِ والدی ویا میرو ، از فاتحین اسپانیائی قاره جدید ، در سده 16 میلادی هنگامیکه بمکان کنونی شهرسانتیاگو رسید ، انجا را مکانی مطلوب با اب فراوان ، کوهستانهای  زیبا وهوای خوش یافته ، تصمیم گرفت ، مقرفرمانروائی متصرفات اش را ، دراین مکا ن احداث نما ید .

      شهرسانتیاگو دربخش مرکزی شیلی، که یکی از پنج منطقه - اقلیم - جغرافیائی کشور شیلی    است ، قراردارد. انهم باتوجه به این مهم که ، بیش از 90 درصد جمعیت شیلی درمنطقه مرکزی  منطقه مرکزی شیلی ،رنگ سبز ، منطقه کلانشهری سانتیاگو، سبزروشن ، محدوده کلانشهری ان  ، خاکستری  
 

ان که اب وهوائی معتدل دارد ساکن میباشند .   

      بدین ترتیب ، والدی ویا  میرو، فاتح اسپانیائی ، مقرمتصرفاتش را درمکان کنونی سانتیاگو،  درکناررشته کوههای آند بین کوه سانتا لوسیا ورود ما پوچو ؛ مکانی که ارتفاع متوسط ان ازسطح دریا کمی بیش از 500 متراست بنا نمود . امروزه شهر سانتیاگو  با محدوده شهری بوسعت 750 و محدوده کلانشهری  بوسعت 2026 کیلومترمربع وجمعیتی قریب به 6.5 تا 7میلیون نفر بصورت یکی از کلانشهرهای مهم امریکای لاتین ازنظرمیزان جمعیت وعرصه شهری وکلان شهری بحساب میاید . درمورد تاثیرشرایط جغرافیائی درتعدیل ویا تشدید الودگی هوای شهرباید گفت : در این مکان، کوههای آند که همچون سدی درمقابل جریان هوا ازغرب به سمت شرق قرارگرفته اند ، جریان باد را بامانع طبیعی عمده ای مواجه مینمایند .  این وضعیت باعث میشود همواره توده عظیم هوای الوده برفزاز بخشی ازشهرکه نزدیک تربه کوهستان است ، بدون تحرک زیاد باقی بماند  . در نتیجه ان ، کاهش الودگی هوای شهر با مشکل  مضاعفی ، مواجه گردد .

 

El smog cubre todo Santiago de Chile.
توده راکد هوای الوده دربخشی از شهر سانتیاگو که به کوهستان نزدیک تر است قابل مشاهده است .

 

گزارشی از  ال پائیس ؛ تهیه شده توسط  روسیو مونتس  23 ژوئن 2015 سانتیاگو ،  تحت عنوان :   

                  سانتیاگو شیلی غوطه وردر ابرسیاه آلوده

              مردم پایتخت شیلی ، گوئی به تنفس هوای الوده عادت کرده اند . درشهری که توسط کوههای بلند  انهم اغلب اتش فشان ، که بعضا" ارتفاعشان بیش از6 هزار متراست احاطه شده ، امروزه قریب به  7میلیون ویا 40 درصد جمعیت کشورشیلی دراین شهر ساکن هستند . اهالی سانتیاگو دهه هاست شاهد تصویرهائی ازشهرشان هستند که با ابری خاکستری پوشیده شده است .  درزمستان هوای شهرکمترازسایر فصول  تهویه شده ، به سبب وضعیت طبیعی پیش گفته ، اغلب با پدیده وارونگی هوا مواجه است . بهمین علت دراین فصل ازسال بیما ران دستگاه تنفسی افزایش مییابند .  درشرایط کنونی ، مسئولین اغلب به اقدامات اضطراری متوسل شده، ممنوعیت تردد  خودروهای بدون کاتالیزاتوررا افزایش میدهند . وضعیت هوای  درهفته گذشته (نیمه اول ژوئن 2015 )  انچنان ازحد مجازفراتررفت که ؛ مقامات ایالتی وضع فوق العاده اعلام نمودند ؛ وضعیتی که از سال 1999 تاکنون سابقه نداشت . متعاقب ان شهروندان برای همکاری وهمراهی جهت تعدیل وضعیت فوق فرا خوانده  شدند .  زمستانء شهر سانتیاگو (21 ماه مه تا 21 اوت ) معمولا" بسیارسرد همراه با بارندگی تا100 میلیمتراست . اما بارندگی در ژوئن 2015 حداکثربه 11.9میلیمتررسید .  بگفته ، کلاودیو  اُرِگو، فعال محیط زیست در سانتیاگو ، اگر بارندگی امسال بهمین میزان باشد ، ژوئن 2015 خشک ترین ژوئن ازسال 1966 تاکنون بوده است . این وضعیت باعث  شده مسئولین وضعیت اضطراری اعلام نموده ، فعالیت 1347 واحد صنعتی که الایندگی بیشتری ایجادمینمودند را موقتا" متوقف کنند . استفاده ازبخاری های دود زا را برای مدتی ممنوع نمایند . علاوه بران مسئولین ، مدارس را برای مدتی تعطیل ومانع ورزش درفضا ی باز، ویاهرگونه فعالیت ومسابقات ورزشی در استادیوم های سربازشوند . وضعیت چنان بود که ، همگان جدا" خواهان بکارگیری راهکارهای عاجلی جهت رفع ویادستکم تعدیل این مشکل مهم شهربودند . برداشت عمومی این بود که ، برای تعدیل الودگی وپاکی هوا حال هرچند نسبی نباید فقط به انتظار باران نشست . چون  قرائن  حاکی ازان استکه ، باوجود گرایش به گرم شدن هوای کره زمین  ، در اینده با بارش کمتر وخشکی بیشتری مواجه خواهیم شد . بنابراین بنظر میرسد ، انتظارعمومی ، خواست مردم وسیاست گزاران  ، بتدریج متمایل ،  به بکارگیری راهکار هائی چون : استفاده هرچه بیشتراز وسائل حمل ونقل همگانی به جای استفاده ازخودروشخصی  وحتی محدویت خرید خودروهای شخصی بیشتری ، گردد . همچنین برای اطلاع بیشتر ، آمار نشان میدهد برتعداد خودروهای شخصی ازسال  2003 تا 2013 ، طی ده سال ، 83 درصد افزوده شده است . یعنی از 925 هزارواحد به1695 هزار افزایش یافته است .

        لیما ، پرو

            موقعیت شهرلیما درکوهپایه های آند؛ میان اقیانوس ارام در غرب و رشته کوههای اند در شرق

شهر لیما  همانند سانتیگو در شیلی میان رشته کوه  آند واقیانوس ارام قراردارد، بگونه ای که برخی بخشهای این شهرارتفاع متوسط شان ازسطح دریا حدود 150 متروقسمت مرتفع تر- بخش    شوسیکا - بلندی متوسط اش ازسطح دریا به 950مترمیرسد .  بنابراین شهر دارای توپوگرافی متنوعی است . ازنظرتقسیم بندی کشوری شهرلیما مرکزایالتی است به همین نام ، که بامساحت  37620 کیلومترمربع درمنطقه میانی کشور پرو قراردارد . شهرلیما مرکزاین ایالت با محدوده شهری بوسعت 680 وجمعیتی قریب به 7 میلیون نفروهمچنین محدوده  کلان شهری بوسعت 2664 که  بموازات ساحل به طول قریب به دویست کیلومترادامه دارد  . بصورتی که محدوده کلانشهری لیما ، یکی از وسیع ترین محدوده های کلان شهری امریکای لاتین به حساب میاید  . جمعیت این محدوه کلانشهری مطابق اخرین امارهای جمعیتی(امار مربوط 2014)  حدود 10.5 میلیون نفربوده است .   

     کشور پروباوسعت  1.280.000کیلومترمربع حدود 31 میلیون نفر (امار مربوط 2014)جمعیت دارد. انهم با توجه به این مهم که بیش از یکسوم این جمعیت درمحدوده کلانشهری لیما ساکن وبفعالیت مشغولند .

            گزارشی از سازمان جهانی بهداشت . هفتم ماه مه  2014

       سازمان بهداشت جهانی : لیما الوده ترین هوای امریکای لاتین رادارد

 

Bildergebnis für contaminacion del aire en lima de peru

 

  ترافیک کم تحرک وبشدت الاینده مرکز شهر در ساعات پر تردد

 

هوای الوده دریکی از محورهای اصلی مرکز شهر 

 

       هوای بخش شمالی شهر امسال -2014 – شش برابر حدء قابل قبول سازمان بهداشت جهانی بوده است.

     گزارش سازمان بهداشت جهانی حاکی از ان استکه :درامریکای لاتین  شهری که الوده ترین هوا را دارد شهرلیما در پرو است . در مقابل شهرسالودور درایالت باهیا دربرزیل دارای کمترین الودگی هوا ست.  گزارش مذکور میافزاید  : افزون بر نیمی از جمعیت ساکن شهرهای جهان هوای الوده ای را تنفس مینمایند ، که میزان الودگی ان بیش ازدوبرابرونیم حد مجازی استکه این سازمان تعیین نموده است .  بدین صورت که :  از 1600 شهر مورد مطالعه دربیش 91 کشور جهان ، فقط  12 درصد ازساکنین این شهرها هوای نسبتا" پاک داشته اند . میانگین  الودگی هوا درشهر لیما بطور کلی 38 میکروگرم   پی ام  2.5   درمتر مکعب است .  درشمال شهرالودگی هوا بیشترازسایر بخشهای شهرو میزان ان حدود 58 میکروگرم در مترمکعب است . درحالیکه دربخش غربی وجنوبی که ارتفاع ازسطح دریا بمراتب کمترازبخش شمالی است میزان ذرات مذکوربه ترتیب  36 و29 میکروگرم در مترمکعب گزارش شده است.

 mapa-peru

موقعیت شهرلیما نسبت به رشته کوههای آ ند که بموازات ساحل امتداد دارند    

         بوگوتا ، کلمبیا

         کلمبیا درشمال باختری امریکای جنوبی قراردارد، سرزمینی است به مساحت  نزدیک به 1.150.000 کیلومتر مربع  باجمعیتی (2014  ) حدود 46 میلیون نفر ، که ازنظر تعداد جمعیت ، میان کشورهای امریکای لاتین  پس  از برزیل ومکزیک در مرتبه سوم قراردارد .
 شهربوگوتا پایتخت کلمبیا شهری استکه ، درمنطقه کوهستانی معروف به منطقه مرکزی ، قرار دارد . این منطقه بصورت جلگه بسیاروسیعی  استکه ، بنام جلگه ویا (سابا نای) بوگوتا معروف میباشد. ارتفاع متوسط این جلگه  ،که باپوشش گیاهی وبیشه های بسیار پوشیده شده ، ازسطح دریا  2600 متراست .             

 

sabana de bogotá  موقعیت شهر بوگوتا در منطقه کوهستانی و مرکزی کشورکلمبیا ، معروف به جلگه بوگوتا

Mapa de la sabana de Bogotá

بخشی از منطقه مرکزی کلمبیا ، معروف به جلگه بوگوتا   sabana de bogotáبصورت نقطه چین مشخص شده   

 Sabana de Bogotá. Funza
  نمای عمومی بخشی از جلگه  بوگوتاSabana de Bogotá

 

 

شهربوگوتا دارای قلمرو ویا محدوده کلانشهری به وسعت 1636کیلومتر مربع است ، که  414    کیلومترمربع ان  محدوده شهریء فعلی  بوگوتا است . 1222 کیلومتر مابقی به بخش کشاورزی کلانشهر بوگوتا تعلق دارد ؛ البته باتوجه به این نکته  که ، 50 درصد ازعرصه مذکوربصورت ذخیره برای گسترش شهری وشهرسازی بوگاتا درنظر گرفته شده است . امروزه دراین ذخیره ارضی حاشیه نشینی با رشد سالانه حدود 11 درصد درحال گسترش است .   

 

  دررابطه با الودگی هوای شهر بوگوتا ، تحت عنوان :    13 مه 2014Semana          گزارشی از نشریه  سمانا

 

      وضعیت نگران کننده کیفیت هوای بوگوتا

 

  تصویری ازالودگی هوای بوگوتا    ژوئن  2013

 

      این هفته(اواسط  ماه مه  2014) بحث داغی میان مسئولین محیط زیست ومقامات اداره کننده ایالت مرکزی کشور جریان داشت . علت این بحث ، گزارش اخیر سازمان  بهداشت جهانی ، دبلیو.اچ. او، درباره الودگی هوادرشهرهای جهان، که دران ازبوگوتا بعنوان یکی ازالوده ترین کلانشهر های امریکای لاتین نام برده شده ، بود . انچه مقامات محلی به هیچ وجه حاضر به پذیرش ان  نبودند . انهامعتقد ند وضع هوای شهر بعکس ان استکه در گزارش مذکور امده است . اکنون پرسش این استکه در این بگومگو ،  حق با کیست ؟

    در گزارش  هفته پیش(اوایل  ماه مه  2014)  سازمان بهداشت جهانی که در مورد 1600 شهردر جهان پژوهش شده ، دوشهر لیما وبوگوتا بعنوان الوده ترین شهرهای لاتین امریکائی معرفی شده اند .

     گزارش سازمان بهداشت جهانی بر اساس مقایسه اطلاعات شهرهای مختلف جهان بایکدیگر ، اطلاعاتی که بطورمستقل ازهرکدام ازاین شهرها بین سالهای 2008 تا 2013 تهیه شده ، تدوین گردیده است .

        پژوهش سازمان بهداشت جهانی میزان پارتیکل های الاینده ، پی ام 2.5 ،  که میتواند موجب اسیب رسانی به دستگاه تنفسی ودر نتیجه ابتلا به بیماری های ریوی وتسهیل در ورود ویروس وباکتریهای مختلف به بدن انسان گردد را ، گزارش نموده است .

       مسئولین شهر بوگوتا میگویند : میزان الودگی هوای شهربوگوتا دراین گزارش ، مربوط به سال 2008  است که در ان سال تا 67 میکروگرم درمتر مکعب ثبت شده  است .  امااین میزان  درسال گذشته (2014)   در نتیجه اقداماتی که ازسال 2008 تاکنون (2014)  به اجرا در امده اند ،  تا سطح 48 میلیگرم در متر مکعب کاهش یافته است  . بهمین سبب با گزارش سازمان بهداشت جهانی که بین سالهای 2008 تا 2013 انجام شده متفاوت میشود . بنا یراین ، مقامات محلی گزارش سازمان را فاقد دقت کافی ویا نادیده گرفتن اقداماتی که تاکنون انجام شده ، میدانند .

     بزعم مسئولین میزان کنونی ذرات الاینده درهوای شهربهبود نسبی یافته ، چون گزارشهای اخیر کاهش 28 میکروگرام ، نسبت به سال 2008 را نشان میدهد.  علاوه بران  مسئول محیط زیست محدوده شهری بوگوتا نستورگارسیا ، میگوید :  بی دقتی سازمان بهداشت جهانی علاوه برنادیده گرفتن کاهش مذکور، این استکه :  پژوهشهای ان سازمان فقط دریک بخش ازشهر،بخش  ِکنِدی ، که معمولا" این  بخش درمقایسه با 18 بخش دیگر شهردچار الایندگی بیشتری میباشد .بوده است

    نستور گارسیا اضافه میکند :  " بوگوتا با قریب به 8 میلیون جمعیت و19 بخش دارای یک شبکه  مونیتورینگ کیفیت هوای شهر است ؛ شبکه ایکه دارا 13 ایستگاه ثابت ویک ایستگاه متحرک اندازه گیری الودگی هواست . "

    بگفته مسئولین ، سطح الودگی در شهردرا ثر اقداماتی چون:  بهبود کیفیت گازوئیل ، کنترل عوامل الوده کننده ثابت ومتحرک ، تشدید ضوابط و نرُمهای  مربوط به وسایط حمل ونقل همگانی  وبکارگیری وسایط  نقلیه حمل ونقل همگانی ، که دراین زمینه از استاندارهای بهتری برخوردارمیباشند ، کاهش یافته است.

    بلاخره اداره محیط زیست  مدعی شد: که بوگوتا درمونیتورینگ وثبت وربط ورصد مداوم 

 ذرات نانو ( نانوپارتیکل ) موجود درهوای شهر، همراه بامسئولین شهر سانتیاگوی شیلی وسایر شهرهای امریکای لاتین ، نقش پیش اهنگی را داشته است .

 

             ادامه در بخش چهارم

            انتخاب وبرگردان مطالب    مهدی کاظمی بید هندی

          فروردین   1395